خرید یک تفنگ بادی حرفه‌ای، چه در رده‌ی PCP و چه فنر-پیستون، در واقع تنها نقطه‌ی شروع مسیر است. هیچ سلاحی به صورت آماده‌ی مسابقه از کارخانه خارج نمی‌شود؛ بلکه هر تیرانداز باید با مجموعه‌ای از اقدامات فنی، سلاح خود را به سطح بالاتر از دقت و پایداری برساند. در این مقاله یک راهنمای جامع و فوق تخصصی برای شما آماده کردیم که تمامی مراحل لازم از لحظه‌ی تحویل تفنگ تا آماده‌سازی برای رقابت را پوشش می‌دهد.
برای اینکه یک تفنگ بادی واقعاً آماده‌ی میادین رقابتی شود، تنها داشتن برند خوب یا مدل پرطرفدار کافی نیست. از همین‌جا به بعد، فرآیند تخصصی آماده‌سازی آغاز می‌شود؛ مجموعه‌ای از تنظیمات، تست‌ها و بهینه‌سازی‌هایی که در ادامه با جزئیات بررسی می‌کنیم.
اولین مرحله پس از باز کردن جعبه، بررسی دقیق تمامی اتصالات مکانیکی است. در طول فرآیند حمل و نقل یا حتی مونتاژ کارخانه‌ای، امکان شل بودن پیچ‌ها و بروز لقی وجود دارد. برای جلوگیری از این مشکلات باید از ابزارهای دقیق مانند ترک‌متر استفاده کرد. پیچ‌های اصلی اتصال شاسی به قنداق معمولاً باید در محدوده‌ی ۵ تا ۷ نیوتن‌متر بسته شوند. اگر فشار کمتر باشد، در اثر شلیک‌های متوالی دچار لقی می‌شود و اگر بیش از حد سفت شود، می‌تواند تنش‌های ناخواسته به شاسی و حتی لوله وارد کند.
پیچ‌های ریل اپتیک و براکت‌های نشانه‌روی حساس‌تر هستند و نباید بیش از ۲ تا ۳ نیوتن‌متر سفت شوند. در بسیاری از موارد، استفاده از چسب لاک‌تایت آبی روی این پیچ‌ها توصیه می‌شود تا در اثر ارتعاشات شلیک آزاد نشوند. علاوه بر این، باید از آزاد بودن کامل لوله اطمینان حاصل کرد. در تفنگ‌هایی با لوله آزاد، کوچک‌ترین تماس قنداق یا قطعات جانبی با لوله باعث تغییر نقطه اصابت می‌شود.
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در تفنگ‌های PCP، رگولاتور است که وظیفه دارد فشار خروجی را کنترل کرده و سرعت ساچمه را یکنواخت نگه دارد. انتخاب فشار مناسب رگولاتور به نوع ساچمه، وزن آن و طول لوله بستگی مستقیم دارد. برای مثال در کالیبر ۴.۵ میلی‌متر، ساچمه‌های سبک ۸.۴ گرینی بهترین عملکرد خود را در فشار حدود ۸۰ تا ۹۰ بار نشان می‌دهند؛ در حالی که ساچمه‌های سنگین‌تر ۱۰.۳۴ گرینی به فشار ۹۰ تا ۱۱۰ بار نیاز دارند. در کالیبر ۵.۵، ساچمه‌های ۱۸ گرینی معمولاً در فشار ۱۱۰ تا ۱۳۰ بار بهترین بالانس انرژی و یکنواختی را دارند.
اما فشار رگولاتور تنها نیمی از ماجراست. بخش دیگر به ولتاژ فنر چکش مربوط می‌شود. چکش همان قطعه‌ای است که شیر اصلی را باز می‌کند و میزان بازشدن آن بستگی به قدرت فنر دارد. اگر فنر بیش از حد سفت باشد، شیر بیش از نیاز باز می‌شود و هوای زیادی هدر می‌رود. اگر هم بیش از حد شل باشد، ساچمه به سرعت مطلوب نمی‌رسد. بهترین حالت زمانی است که چکش درست در مرز باز شدن کامل شیر قرار بگیرد. برای دستیابی به این نقطه‌ی بهینه باید از کرنوگراف دیجیتال استفاده کرد و سری شلیک‌های آزمایشی انجام داد. وقتی انحراف استاندارد سرعت‌ها کمتر از ۳ متر بر ثانیه باشد، می‌توان گفت که سیستم در وضعیت بهینه قرار دارد.
هیچ تفنگی بدون یافتن ساچمه تفنگ بادی مناسب به نهایت دقت خود نمی‌رسد. هر لوله با توجه به طول، نوع خان‌کشی و قطر داخلی، با ساچمه‌ای خاص بهترین کارایی را دارد. برای پیدا کردن این ساچمه باید آزمون میدانی انجام شود. توصیه می‌شود حداقل سه برند معتبر مانند JSB، H&N و FX در وزن‌های مختلف آزمایش شوند.
در مرحله‌ی اول تست، فاصله‌ی ۱۰ متر معیار است. ساچمه‌ای که در این فاصله پانچ‌هول (سوراخ روی سوراخ) ایجاد کند، کاندیدای مناسبی برای ادامه‌ی بررسی است. سپس همان ساچمه‌ها باید در فاصله‌ی ۵۰ متر تست شوند. در یک سلاح مسابقه‌ای، گروه تیرها باید کمتر از ۲۰ میلی‌متر مرکز به مرکز باشد و در حالت ایده‌آل به ۱۰ تا ۱۲ میلی‌متر برسد. علاوه بر وزن، اندازه‌ی هد ساچمه نیز اهمیت بالایی دارد. برخی لوله‌ها که قطر داخلی‌شان اندکی تنگ‌تر است، معمولاً با ساچمه‌های ۴.۵۲ میلی‌متری نتیجه‌ی بهتری نسبت به ۴.۵۰ می‌دهند.
برای دقت بیشتر، قبل از شروع هر تست باید لوله با ۵۰ شلیک گرم شود تا خان‌ها با ساچمه‌ی موردنظر تطبیق پیدا کنند. همچنین بهتر است تست‌ها در شرایط بدون باد انجام شود تا اثرات جوی بر نتیجه تأثیر نگذارند.
وقتی ساچمه‌ی مناسب مشخص شد، نوبت به تنظیم دقیق سیستم نشانه‌روی می‌رسد. نصب دوربین تفنگ بادی باید روی رینگ‌های لول‌شده انجام شود تا هیچ‌گونه تنش جانبی روی تیوب وارد نشود. سپس با استفاده از تراز، رتیکل دوربین کاملاً عمودی و افقی می‌شود. حتی انحرافی به اندازه‌ی یک درجه می‌تواند در فاصله‌ی ۵۰ متر خطای یک سانتی‌متری ایجاد کند.
پرو یا Zero کردن معمولاً ابتدا روی فاصله‌ی ۲۵ متر انجام می‌شود. پس از تنظیم اولیه، باید تست Box اجرا شود. در این تست، تیرانداز ترک‌های Elevation و Windage را در یک مربع فرضی حرکت می‌دهد و در پایان دوباره به نقطه‌ی اولیه بازمی‌گردد. اگر دوربین باکیفیت باشد، نقطه‌ی اصابت نهایی دقیقاً بر روی نقطه‌ی آغازین خواهد بود. این آزمون صحت مکانیکی ترک‌ها را تأیید می‌کند.
مرحله‌ی دیگر تنظیم پارالاکس است. دوربین‌های مسابقه‌ای امکان تنظیم دقیق پارالاکس دارند که باید در فواصل مختلف به دقت کالیبره شوند. در رشته‌ی فیلدتارگت، دقت فوکوس تا یک متر اهمیت دارد و حتی خطای جزئی در پارالاکس می‌تواند باعث جابه‌جایی محسوس نقطه‌ی اصابت شود.
پس از پایان مراحل مکانیکی و اپتیکی، باید مشخص شود که ساچمه در فواصل مختلف چه مسیری طی می‌کند. این مرحله به وسیله‌ی کرنوگراف و نرم‌افزارهای بالستیک انجام می‌شود. ابتدا سرعت دهانه ثبت می‌شود؛ سپس ضریب بالستیک ساچمه (BC) که معمولاً توسط تولیدکننده یا دیتابیس نرم‌افزار ارائه شده است، وارد می‌شود. بر اساس این داده‌ها، نرم‌افزار نمودار افت (Drop Chart) و رانش بادی (Wind Drift) را محاسبه می‌کند.
اما داده‌های نرم‌افزار کافی نیستند. باید در میدان تیر فواصل ۱۰، ۲۵، ۵۰ و ۷۵ متر را عملاً تست کرد. با مقایسه‌ی نقاط اصابت واقعی با محاسبات نرم‌افزار، می‌توان در صورت نیاز مقدار BC را اصلاح کرد. نتیجه‌ی نهایی یک جدول دقیق به نام DOPE Chart خواهد بود که برای هر فاصله میزان تصحیح ترک‌ها یا دات‌های رتیکل مشخص می‌شود. این جدول برای تیراندازی رقابتی حیاتی است و بسیاری از حرفه‌ای‌ها آن را روی قنداق سلاح یا دفترچه‌ی تمرین خود نصب می‌کنند.
اما هنوز آماده‌سازی تفنگ تمام نشده است. جزئیات ظریف دیگری هم وجود دارد که رعایت آن‌ها می‌تواند مرز میان یک تیرانداز معمولی و یک قهرمان باشد.
اول اینکه لوله را بیش از حد تمیز نکنید. بسیاری از تیراندازان تازه‌کار تصور می‌کنند که تمیزکاری مداوم باعث افزایش دقت می‌شود، در حالی که واقعیت برعکس است. هر بار تمیزکاری، لایه‌ی سربی ایجادشده روی خان‌ها را از بین می‌برد و نیاز به چندین شلیک برای بازگشت به حالت پایدار وجود دارد. بهترین روش، تمیزکاری سبک با استفاده از کیف تنظیف و پچ خشک پس از چندصد شلیک است.
دوم اینکه تأثیر باد را جدی بگیرید. حتی نسیم ۲ متر بر ثانیه می‌تواند ساچمه‌ی ۸.۴ گرینی را در فاصله‌ی ۵۰ متر حدود ۱۰ میلی‌متر جابه‌جا کند. بنابراین در کنار جدول تراجکتوری، بهتر است نمودار رانش باد نیز تهیه شود.
سوم اینکه تغییرات دما روی رگولاتور اثر می‌گذارد. کاهش دما به اندازه‌ی ۱۰ درجه می‌تواند فشار خروجی رگولاتور را بین ۳ تا ۵ بار تغییر دهد. این موضوع مخصوصاً در مسابقات فضای باز اهمیت دارد و باید قبل از رقابت مدنظر قرار گیرد.
آماده‌سازی یک تفنگ بادی پس از خرید فرایندی چندمرحله‌ای و کاملاً فنی است. این فرایند شامل آچارکشی اصولی و تثبیت قطعات، تنظیم دقیق رگولاتور و ولتاژ چکش، انتخاب ساچمه‌ی سازگار با لوله، پرو کردن سیستم نشانه‌روی و در نهایت استخراج جدول بالستیک می‌شود. هر مرحله نیازمند ابزار دقیق، آزمون‌های میدانی و ثبت نتایج است. تنها با رعایت این جزئیات است که می‌توان تفنگ را از حالت خام کارخانه‌ای به ابزاری در سطح جهانی تبدیل کرد.
تیراندازی دقیق حاصل ترکیب مهارت فردی و آماده‌سازی فنی سلاح است. هر چه وسواس و دقت بیشتری در این مراحل صرف شود، نتیجه‌ی نهایی شلیک‌ها پایدارتر، قابل پیش‌بینی‌تر و در سطح بالاتری خواهد بود. برای تیراندازان جدی، این مسیر نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت مطلق است.
